Hoewel het mondkapje inmiddels waarschijnlijk om de prijzen meedingt, waren peuken en blikjes van Red Bull in 2020 het meest gevonden zwerfafval. Blik in de natuur is een probleem. Jaarlijks belanden er 150 miljoen blikjes naast de vuilnisbak, ’25 olympische zwembaden vol’, aldus toenmalig staatssecretaris Stientje van Veldhoven. Statiegeld moet de oplossing van dit probleem worden. Voor blikjes wordt straks 15 eurocent statiegeld gerekend. Het doel is om de circa 2 miljard blikjes die jaarlijks over de toonbank gaan in te zamelen en te recyclen.

Nederland doet het anders

Met het plan volgt Nederland landen als Duitsland, Finland en Noorwegen waar het statiegeldsysteem voor blik door het afnemen van zwerfafval als een succes beschouwd wordt. Maar Nederland wil het anders aanpakken dan in deze landen. In het buitenland leveren consumenten hun blikjes in de supermarkt in, net als hier gebeurt met plastic flessen.

In Nederland stelde adviesbureau EY Parthenon een ander plan voor. Plaats verspreid over het land in de buurt van supermarkten 3.000 ‘circulaire hubs’. Dit zijn statiegeldstations die op den duur uitgebreid worden tot inzamelpunten voor ander consumentenafval. Zo wordt het PET-statiegeldsysteem als eerste uit de supermarkt gehaald en aan de circulaire hub toegevoegd. Later volgen bijvoorbeeld materialen als textiel en elektronica.

Juist meer zwerfafval

Het plan stuit op weerstand uit verschillende hoeken. Merijn ‘Plastic Soup Surfer’ Tinga brengt al jaren de problematiek van zwerfafval onder de aandacht en stond aan de basis van het statiegeld op kleine flesjes vorig jaar. Hij vreest voor méér zwerfafval door de inleverpunten. “Ik verwacht chaos vanaf 1 januari 2023”, zegt Tinga aan de telefoon. “De inleverpunten zonder toezicht worden zwerfafval-magneten voor gedeukte blikjes, geweigerde flessen en andere ‘vergis-verpakkingen’. Wie gaat dat opruimen?”

Te weinig inleverpunten voor statiegeld

Bovendien verwacht Tinga dat 3.000 inleverpunten te weinig is. Nederland kent namelijk 5.000 supermarkten, die consumenten beter weten te vinden dan de inleverstations op de stoep. “Supermarkten weigeren blik in filialen in te nemen, omdat het teveel ruimte zou innemen en niet hygiënisch zou zijn”, zegt Tinga. Maar die bezwaren zijn onzin vindt hij. “Een inleverpunt neemt ongeveer een vierkante meter in, mits supermarkten een machine aanschaffen die de blikjes in elkaar drukken. En hygiëne vormt ook geen bezwaar omdat al het materiaal in afgesloten zakken belandt. De macht van de supermarkten is alleen enorm. Ze blijven hun poot stijf houden.”

Rob Buurman, directeur van Recycling Netwerk Benelux, zei eerder al tegen Plastic Soup Foundation: “Het uitdenken en opzetten van zo’n heel nieuw systeem, bovenop het huidige statiegeldsysteem, is onnodig ingewikkeld, omslachtig en veel duurder dan de blikjes toevoegen aan het bestaande systeem in de supermarkt. Het valt onmogelijk te realiseren binnen de wettelijke deadline. En de consument begrijpt er niks meer van.”

Lees het hele artikel hier.